Zgodnie ustawą z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o notariacie (Dz.U. 2016r., poz. 1796) Notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych (art. 95a). Osobami zainteresowanymi w rozumieniu rozdziału 3a Ustawy – Akt poświadczenia dziedziczenia, są osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne (art. 95aa). Przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz spisuje protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób zainteresowanych (art. 95c).

Zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz.U. 2016r., poz. 380):

Art.  931. [Pierwsza grupa spadkobierców ustawowych]

• §  1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

• §  2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Art.  932. [Dziedziczenie w braku zstępnych spadkodawcy]

• §  1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.

• §  2. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.

• §  3. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.

• §  4. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

• §  5. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.

• §  6. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.

Art.  933. [Udział spadkowy małżonka]

• §  1. Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku.

• §  2. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

Art.  934. [Udział spadkowy dziadków]

• §  1. W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych.

• §  2. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy.

• §  3. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

Art.  9341. [Dziedziczenie pasierbów]

• W braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

Art.  935. [Ostatni spadkobiercy ustawowi]

• W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Celem przygotowania protokołu dziedziczenia, stanowiącego podstawę sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, potrzebne będą następujące dokumenty:

• odpisy skrócone aktu zgonu:

  • Spadkodawcy;

  • osób, które byłyby powołane do spadku, lecz nie dożyły chwili otwarcia spadku (zmarły przed Spadkodawcą);

• odpisy skrócone aktu urodzenia: zstępnych (dzieci, wnuków, prawnuków) Spadkodawcy powołanych do spadku;

  • Spadkodawcy, jeżeli powołani do spadku są rodzice Spadkodawcy;

  • rodzeństwa Spadkodawcy lub ich dzieci, jeżeli są oni powołani do spadku;

  • rodziców Spadkodawcy, jeżeli do spadku powołani są dziadkowie Spadkodawcy;

• odpisy skrócone aktu małżeństwa:

  • Spadkodawcy, jeżeli powołany do spadku jest jego małżonek;

  • osób powołanych do spadku, które zmieniły nazwisko, w związku z zawarciem związku małżeńskiego;

• skasowany dowód osobisty Spadkodawcy lub zaświadczenie o numerze PESEL Spadkodawcy wydane przez Wójta/Burmistrza/Prezydenta miejscowości, w której Spadkodawca posiadał ostatni adres stałego zamieszkania;

• sporządzone przez Spadkodawcę testamenty wraz z protokołami (sądowymi lub notarialnymi) ich otwarcia i ogłoszenia;

  • notarialny protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu dokument, może być przygotowany w kancelarii, przed sporządzeniem protokołu dziedziczenia i aktu poświadczenia dziedziczenia.

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku/akt poświadczenia dziedziczenia po osobie, która dziedziczy po spadkodawcy, to jest dożyła chwili otwarcia spadku po Spadkodawcy, lecz nie dożyła chwili sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia po Spadkodawcy;

• protokół (sądowy lub notarialny) obejmujący oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po Spadkodawcy, jeżeli takie oświadczenia były składane;

Poza wymienionymi wyżej dokumentami, celem sporządzenia protokołu dziedziczenia, potrzebne będą informację w zakresie:

• sporządzonych przez Spadkodawcę testamentów;

• złożonych oświadczeniach o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po Spadkodawcy;

• wydaniu w stosunku do spadku postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku lub toczących się postępowaniach w tym zakresie;

• gospodarstwa rolnego, które wchodzi w skład spadku;

• obywatelstwie i miejscu zwykłego pobytu Spadkodawcy w chwili śmierci;

• wydanych orzeczeń dotyczących niegodności spadkobiercy lub osoby, na rzecz której uczyniony został zapis windykacyjny;

• umów zawieranych ze Spadkodawcą w przedmiocie zrzeczenia się dziedziczenia po nim;

• nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, których własność, prawo użytkowania wieczystego, bądź udział w tych prawach, wchodzi w skład masy spadkowej po Spadkodawcy (wystarczy wskazanie numeru księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości);